عباسی/

 طوسی هم اکنون، نقشه جغرافیایی مقابله با دلار از آسیای غربی با حضور روسیه، ایران و تا حدی ترکیه، آغاز و به طور مشــخصی تا چین، ژاپن و مالزی گسترش یافته است.

 با استفاده ابزاری ایالات متحده از دلار برای تنبیه و تحریم مکرر ملت ها، کشورهای جهان دست از ارز آمریکایی شسته و تلاش می کنند وابستگی خود به این تله پولی را کاهش و نظام پولی تازه ای را در افق مراودات تجاری خود ترسیم کنند.

 انعقاد پیمان پولی و کنار گذاشتن دلار از تجارت دوجانبه میان اقتصادهای بزرگی از قبیل چین و ژاپن، استفاده از ارزهای ملی توسط کشورهای عضو گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی)، توافق چین و امارات متحده عربی برای استفاده از ارزهای ملی در معاملات نفت از جمله اقدامات علیه هژمونی دلار به عنوان یک ارز جهان‌رواست.

 تازه ترین اقدام در راستای دلارزدایی نیز، امضای تفاهم‌نامه بین دولت های روسیه و چین است که در آن بر انجام معاملات با ارز ملی دو کشــور تأکید شده و نشان می دهد که با وجود اظهارات برخی مسئولان، که پایان دادن به مرجعیت دلار را دور از ذهن تصور می کننــد، چارچوب های جدید با پرهیز از کاربرد دلار در تعاملات اقتصادی به ســرعت در دنیا در حال شکل گیری است.

 قدس در گفت و گو با کارشناســان اقتصادی و پژوهشــگران به واکاوی و تحلیل این موضوع پرداخته است که در ادامه می خوانید.

رضا تنهایی مقدم؛ پژوهشگر اقتصادی: حسن حیدری؛ اقتصاددان:

محور مقاومت اقتصادی برای حذف دلار در حال شکل گیری است

حذف دلار از مبــادلات تجاری تصمیمی نیست که ما بخواهیم آن را بگیریــم یــا نگیریم، بلکه اتفاقی است که در حال رخ دادن است. حاکمیت دلار مدت هاست که در حــال از بین رفتن بوده و این افقی است که دنیا آن را پیش بینی کرده و به سمت آن در حرکت است. کشورها تنها می توانند در تأخیر و تعجیل آن دخیل باشــند؛ به این معنا که با به حاشیه راندن دلار از تجارت خارجی خود، اقداماتی نظیر پیمان های پولی و تعریف سازوکارهای جدید مالی آن را تسریع کرده یا با تأخیر در این امور آن را به تعویق بیندازند. اگــر دلار بزرگ ترین ابزار اســتکبار در اقتصاد دنیا باشــد، مهم ترین محور مقاومت اقتصادی در برابر آن، جبهه درگیری با سلطه دلار است. هم اکنون محور مقاومت اقتصادی علیه دلار شکل گرفته و ما باید با یارگیری کشورهایی که انگیزه اقتصادی لازم را دارند، به تقویت این جبهه کمک کنیم. فارغ از کشــورهایی با نگاه چالشی، کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز می توانند در این محور مقاومت ما را همراهی کنند، چه بســا که پیش از این برای رقابت و تضعیف دلار، یورو را راه اندازی کردند. اگر از امروز در این فرایند، رهبری بخشی از ماجرا را به عهده بگیریم، می توانیم در نظام پولی آتی جایگزین دلار، نقش آفرین باشیم، در غیر این صورت زمانی که لاجرم این نظام برقرار شد باید به شکلی منفعلانه آن را بپذیریم.

مرتضی مرتضوی؛ استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی:

کشورهای کوچک دنیا هم رهایی از اقتصاد دلاری را تجربه کردند

همواره در امتداد تاریخ، ارزهای جهان‌روایــی وجود داشــتند که بتدریج از مبادلات جهانی حذف شدند. در دورانی که فرمانروایی تجاری دنیا با انگلستان بود، کسی فکر نمی کرد ارز دیگری جایگزین لیر اســترلینگ شود، ولی این اتفاق رخ داد. خصلت تاریخی بقای اقتصادی نشان می دهد که همه حکومت ها چرخه هایی شامل رونق، جهانروایی و سپس افول را طی می کنند.

 آمریکا نیز از این امر مســتثنا نیست و به طور قطع چنین اتفاقی برای دلار نیز خواهد افتاد. اما اینکه چه زمانی شاهد این افول خواهیم بود، باید گفــت در کوتاه مدت این اتفاق نمی افتد، چــون هنوز نیمی از مبادلات تجاری در دنیا با دلار حمایت می شود و ارزش صندوق های توسعه نفتی و غیرنفتی اروپایی و آســیایی بر اساس دلار سنجیده می شود؛ بنابراین کاهش ارزش دلار در بلند مدت متصور و متوقع اســت.

 کشورهای کوچک تر و با حجم اقتصادی کمتر از ما مانند گرجستان و پرو تجارب خوبی از خارج کردن اقتصادشان از حالت دلاری دارند، که آن ها را از مشکلاتی نظیر نوسان قیمت دلار و تبعات ناشی از آن رهانیده است.

 حال این کار برای کشور ما که بنیه اقتصادی قوی تری دارد بسیار راحت تر انجام می شود و از سوی دیگر چون در عرصه جهانی مبادلات بازار سرمایه مان پیوسته نیســت، راهکارهایی که می توانیم برای جلوگیری از دلاری شدن اقتصادمان اتخاذ کنیم بسیار ساده تر است.

رحمان سعادت؛ عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان:

استفاده از ارزهای دو یا چندجانبه منجر به کاهش هزینه های تجارت می شود

حــذف دلار و انجــام تبادلات تجاری با ارزهای محلی می تواند تحول جدیدی در حوزه تجارت بین الملل باشــد. ورود بازیگران قوی و تازه نفس اقتصادی و بسیار تأثیرگــذار در اقتصاد بین الملل موضوع تازه ای است که می تواند بر این روند تأثیرگذار باشد، از جمله آن کشورها می توان به چین یا روسیه اشاره کرد.

طبیعتاً تصمیمات کشــورهایی چون چین، روسیه، ترکیه و ایران که در تجارت جهانی ســهم بزرگی دارند بسیار قابل توجه است، شــاید اگر تبادل تجاری در 20 سال گذشته با ارز محلی چین و روسیه صورت می گرفت چندان تأثیرگذار نبــود، اما ظهور قدرت های بزرگ اقتصادی و روی کار آمدن رئیــس جمهورآمریکا که به هیچ یک از تعهدات بین المللی خود متعهد نیست و به سهولت از چارچوب پیمان نامه های بین المللی عدول می کند منجر به تمایل سایر کشورها حتی اتحادیه اروپا به حذف دلار شده است.

 تحریم هایی که آمریکا بر کشورها تحمیل کرده سبب افزایش هزینه تجارت بین الملل شــده است. طرح گشایش اعتباری که در شــرایط غیرتحریمی با کمترین هزینه انجام می شد افزایش چشــمگیری پیدا کرده؛ بنابرایــن بلوک بندی های جدید اقتصادی برای دور زدن دلار و اســتفاده از ارزهای دو یا چندجانبه منجر به کاهش هزینه های تجارت می شــود و سهولت بیشتری را برای مبادلات بین المللی فراهم می کند.

رضا تنهایی مقدم؛ پژوهشگر اقتصادی : حسن حیدری؛ اقتصاددان:

تبادل تجاری با ارز محلی راهکاری برای ایران است

فشــار وارده از سوی آمریکا به چین و روسیه یکی از مهم ترین دلایــل افزایش رویکــرد این دو کشــور به تبادلات تجاری فی مابین اســت.

روســیه به واردات کالا و چین نیز به خرید انرژی از روســیه نیازمند است، بنابراین این دو کشور در راســتای تأمین منافع مشترک چانه زنی می کنند، ضمن اینکه هر دو طرف علاقه مند به تقویت پول خود به عنوان یکی از پول های پرقدرت بین المللی هســتند؛ از این رو شناساندن پول خود به عنوان ارز مهم و تأثیرگذار و میزان حجم تجارت دو کشور درعملیاتی شدن این موضوع نقش بسزایی را ایفا می کند.

 ایران نیز در خصوص تبادل دو یا چندجانبه ارزهای محلی قادر به چانه زنی است، اما تحریم ها میزان قدرت چانه زنی ایران را به نسبت سایر کشورها کاهش داده است. به همین دلیل تجارت با ارزهای محلی در شرایط تحریم برای ایران خوب است اما مطلوب نیست.

 به هــر حال با توجه به قدرت تأثیرگــذاری آمریکا بر بانک هــای جهانی که مبادلات به صورت دلار در آن ها رایج اســت، تبــادلات تجاری با ارزهــای محلی برای ایران در شــرایط تحریم یک راهکار است. برای عبور از تحریم ها حتی یک راهــکار نیز می تواند قابل توجه و پیگیری باشد.